باریخ نیوز : زهره جهانبخش: باغ عمارت مسعودیه با دستور مسعود میرزا حاکم اصفهان، ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه ساخته شده است. معمار این بنا استاد شعبان معمار باشی می باشد.
عمارت مسعودیه در طول سالهاي عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بود. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود.
بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سال های ۱۳۰4 انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق های آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را گذاشت.
چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق های آن به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری شد. اشیاي عتیقه همین جا در سال ۱۳۱8 به موزه ملی منتقل شد
در فاصله سال های 1342 و 1343ش ، از عمارت مسعودیه برای مدت كوتاهی به عنوان دانشكده افسری استفاده شده است در سال 1345 هجری شمسی با تفکیک وزارت آموزش وپرورش از فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.
هیئت وزیران در جلسه 10/۱۲/76 بنا به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و با استفاده از ماده114 قانون محاسبات عمومی كشور مصوب ۱۳۶۲ ، تصویب كرد كه حق استفاده از عرصه و اعیان ساختمان قدیمی وزارت آموزش و پرورش ، واقع در خیابان اكباتان به سازمان میراث فرهنگی كشور واگذار شود.
گذر اصلی در زمان قدیم
گذر اصلی در زمان حاضر
محوطه مجموعه در اصل به دو بخش كاملاٌ مشخص قابل تقسيم بوده است: محوطه شرقي كه شامل باغ – حياط – ديوانخانه و عمارت ديوانخانه بوده و محوطه غربي كه توسط ديواري مشبك از بخش شرقي مجزا مي شده و به ترتيب عمارت سردر اصلي- حياط خلوت – عمارت مشيرالملكي- حياط مشيري – عمارت و حياط سيد جوادي- عمارت سفره خانه و حوضخانه در آن واقع مي شده و در امتداد آن ساختمان آبدارخانه قرار داشته است.
بدنه غربي اين بخش را ( يعني بخش غربي محوطه ) بنائي سراسري يك طبقه با زير زمين تشكيل مي داده است كه مشرف به خيابان ملت ( ظل السلطان – پست خانه) بوده است. كه احتمالاٌ در سالهاي 1340 ه.ش تخريب گرديده است. جاي آن درختكاري شده و نرده اي محوطه را از خيابان ملت جدا مي كند. با تخريب ديوار مشبك تقسيم كننده شرقي و غربي و بالا آوردن كف بخش غربي تمام محوطه بصورت يكپارچه در آمده است. و دارای یک محور مستقیم از ورودی اصلی تا عمارت دیوان خانه می باشد.
عمارت مسعوديه در حال حاضر
تزئینات و عناصر فضا های داخلی
تزئينات اين مجموعه بيشتر در ارتباط با تزئينات داخل و خارج ساختمان مي باشد. كه از آن جمله مي توان به آجرچينیهاي خارج از ساختمان، در نماي بيروني، گچبريهاي انجام شده در داخل ايوانها، گلويي اتاقها و ازاره هاي سنگي اشاره كرد.
اساس اين تزئينات بر دو نوع است كه جزء معماري است و سنگهاي ازاره و درهاي معرق و منبت كاري شده و ارسي ها و سقفهاي چوبي و نرده ها و ستونها و نوع ديگر كه تزئينات اندود شده و آرايشي مثل كاشي ها و گچبريها و نقاشي هاي ديواري را شامل مي شود.
در خصوص نقوش گلدانها و سفالينه هاي لعابدار نقش برجسته در طرحهاي كاشي ها مي توان گفت تاثير اروپائيان نقش بسزايي داشته است. در اين مجموعه نيز مثل ساير بناهاي قاجار علاقه به منظره پردازي و سبكهاي شهرسازي و نيز عناصر خاص معماري كه شاخص آن تزئين پنجره ها، بامهاي شيبدار و بعضي از عناصر نئوكلاسيك ديده مي شود.
اگر طرحهاي تزئيني مجموعه را از نظر طرحهاي ترسيمي بررسي كنيم مي بينيم كه به جزء تزئينات سنگهاي ازاره نماي شمالي ديوانخانه و طرحهاي كاشي و مقرنس هاي نماي سردر پياده رو كه هندسي مي باشد، ميزان طرحهاي اسليمي نسبت به نقوش ديگر برتري دارد.
