باریخ نیوز- بررسی‌ها نشان می‌دهد که احیای دیپلماسی منطقه‌ای و توسعه روابط با همسایگان از جمله نکاتی است که دولت سیزدهم در یک سال و اندی پس از روی کار آمدن بر آن تأکید دارد و آن را شاهدی بر موفقیت سیاست خارجی خود می‌داند.
دولتمردان با اشاره به حضور سفرای کویت و امارات بعد از هفت سال در تهران دراین‌باره تأکید داشتند که برگزاری پنج دور گفت‌وگو با عربستان و تصمیم دو کشور برای اینکه این گفت‌وگو‌ها را از سطح امنیتی به سطح سیاسی ارتقا دهد، موفقیت مناسبی برای دولت در حوزه تعامل با کشور‌های منطقه و همسایه محسوب می‌شود.
بر اساس اظهارات عنوان‌شده از سوی مسئولان دستگاه دپپلماسی این تعاملات هزینه‌های سیاسی را برای کشور کاهش داده و فواید اقتصادی خوبی برای نظام به‌همراه داشته است؛ اما به‌نظر می‌رسد این موفقیت آن‌طور که تبلیغ می‌شود چندان درخشان نبوده است.
شرایط فعلی نشان داد که روابط ایران و عربستان با گذشته چندان فرقی نکرده است. تذکرات ایران در مورد فعالیت رسانه‌های این کشور و همراهی و هدایت این رسانه‌ها با اعتراضات اخیر از جمله نمونه‌هایی است که تأکیدی بر این مدعاست. همچنین ادعای روزنامه وال‌استریت ژونال مبنی بر برنامه ایران برای حمله به عربستان گرچه با تکذیب قاطع ایران همراه شد اما نشان می‌دهد که برگزاری بیش از پنج دور از مذاکرات آن‌طور که باید و شاید موفق نبود و فضای کنونی میان دو کشور نیز چندان مساعد نیست.
این امر تنها به عربستان منحصر نمی‌شود. اخیراً رسانه‌های اسرائیلی از استقرار پدافند دفاعی ساخت این کشور در امارات عربی متحده خبر می‌دهند. طبق تصاویر ماهواره‌ای که به‌تازگی توسط مؤسسه «تاکتیکال ریپورت» گزارش شده، استقرار دست‌کم دو سامانه دفاعی اسرائیلی در جنوب ابوظبی قابل‌مشاهده است.
کارشناسان عقیده دارند این اقدام امارات واکنشی برای محافظت از خود در برابر موشک‌ها و پهپاد‌های ایران است.
همچنین خبرگزاری رویترز در ماه سپتامبر گزارش داده بود که امارات عربی متحده «سامانه پدافند دفاعی اسپایدر» را به کمپانی توسعه دفاعی اسرائیلی رافائل سفارش داده که برای مقابله با حملات راکتی و پهپادی قابلیت بالایی دارد.
چنین رفتاری از سوی کشور‌های حاشیه خلیج فارس نشان می‌دهد که ایران نتوانسته اعتماد این کشور‌ها را به سوی خود جلب کند و در این یارکشی دست برتر را داشته باشد.
در حوزه کشور‌های همسایه شمالی نیز شاهد تلاش آذربایجان برای افتتاح سفارت در اسرائیل هستیم و این نشان می‌دهد که دولت رئیسی برای کاهش نفوذ اسرائیل در اطراف ایران باید دیپلماسی قوی‌تری را دنبال کند.
*بردباری‌های غیرمنطقی
از سوی دیگر اگرچه گسترش تعامل با همسایگان از نقاط مثبت دیپلماسی کشور محسوب می‌شود؛ اما شاهد بردباری‌های غیرمنطقی نیز در دولت سیزدهم هستیم که نتایج چندان مطلوبی برای کشور نداشت.
تحلیلگران سیاسی تأکید دارند که بردباری در تعامل با طالبان به اقدامی مثبت محسوب نمی‌شود به‌خصوص اینکه ایران همچنان در موضوع حق‌آبه ایران در هیرمند با طالبان مشکل دارد و طالبان تاکنون در این ارتباط علی‌رغم قول‌ها و وعده‌های زیادی که داده ولی در عمل با وجود پیگیری و بردباری ایران به وعده‌های خود عمل نکرده است
علی‌رغم قول‌ها و وعده‌های زیادی که داده ولی در عمل با وجود پیگیری و بردباری ایران به وعده‌های خود عمل نکرده است.
*نگاه به شرق
با وجود این، در توسعه روابط با شرق دولت سیزدهم توانسته است گام‌های بیشتری را بردارد. فرآیند عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای و درخواست برای عضویت در گروه «بریکس پلاس» نشان می‌دهد که تلاش دولت برای توسعه روابط با کشور‌های منطقه و پیرامونی حول موضوع اقتصاد است.
ایران علاوه بر گسترش روابط با کشور‌های پیرامونی با کشور‌های همسو از جمله چین و روسیه در طول یک سال گذشته تعامل و همکاری‌های خوبی داشته است.
با وجود این، به‌نظر می‌رسد حضور ایران در اجلاس شانگهای ثمره‌ای بود که تحرکات آن در دولت یازدهم شروع شد و شکل گرفت.
*احیای برجام
شاید دور از حقیقت نباشد که بگوییم چشم اسفندیار سیاست خارجی دولت سیزدهم مذاکرات پیرامون احیای دوباره برجام است. در حال حاضر موضوع برجام بر سایر موضوعات و عملکرد دولت در سیاست خارجی سایه افکنده و بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی بر این باورند که این امر می‌تواند موجب اثربخشی زیادی بر حوزه‌های دیگر دیپلماسی شود.
حسن بهشتی‌پور، کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل دراین‌باره می‌گوید: یکی از دلایل اثربخشی اندک تحرکات دیپلماتیک دولت سیزدهم در حوزه‌های مختلف تحریم‌های گسترده آمریکا علیه ایران است. اگر مذاکرات به نتیجه برسد و تحریم‌ها برداشته شود اثرات این تحرکات را در عرصه اقتصادی کشور بیشتر می‌توانیم مشاهده کنیم.
رحمان قهرمان‌پور، استاد دانشگاه و کارشناس بین‌الملل نیز گفته؛ معتقدم سیاست خارجی دولت سیزدهم در طول یک سال گذشته تحت‌الشعاع احیای برجام قرار گرفته است.
قهرمان‌پور با تأکید بر اینکه اگر مسئله برجام حل شود بهره‌برداری از سایر فعالیت‌های انجام‌شده در حوزه سیاست خارجی تسهیل خواهد شد، می‌گوید: باید ببینم که موضوع به کجا ختم می‌شود و ما چه بخواهیم و چه نخواهیم برخی از قضاوت‌ها در افکارِعمومی در عملکرد سیاست خارجی کشور متأثر از سرنوشت برجام خواهد بود.
ابوالفضل ظهروند، سفیر پیشین ایران در کشور‌هایی همچون افغانستان و ایتالیا، نیز دراین‌باره اظهار داشته: این جهت‌گیری‌ها از نقاط قوت دولت است؛ ولی در این حوزه، موضوع عملیاتی‌کردن این رویکرد‌ها نیز مهم است.
اکنون به‌نظر می‌رسد دولت در حوزه دیپلماسی چندان قوی ظاهر نشده است. گفت‌وگو‌های برجامی مدت بسیاری است که متوقف شده و هر دو طرف همچنان بر سر ادعا‌های خود پافشاری می‌کنند.
حالا اگرچه ایران علاوه بر گسترش روابط با کشور‌های پیرامونی با کشور‌های همسو از جمله چین و روسیه در طول یک سال گذشته تعامل و همکاری‌های خوبی داشته؛ اما همچنان کشور در انتظار نتایج این تعاملات است.
منبع: قرن نو
