ربات ‌های هوش مصنوعی؛ رویایی که به حقیقت می‌پیوندد

باریخ نیوز : یک ربات انباردار ممکن است از یک الگوریتم مسیریابی برای حرکت در انبار استفاده کند، یک پهپاد ممکن است از ناوبری خودکار برای بازگشت به خانه استفاده کند در زمانی که در شرف تمام شدن باتری است، یک خودروی خودران ممکن است از ترکیبی از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی و جلوگیری از خطرات احتمالی در جاده استفاده کند. همه این‌ها نمونه‌هایی از ربات‌ هوش مصنوعی هستند.

در این مقاله قصد داریم ربات هوش مصنوعی را بشناسیم و به بررسی تفاوت‌هایی در خصوص ربات و هوش مصنوعی بپردازیم و در نهایت، معروف‌ترین ربات‌های هوش مصنوعی را معرفی کنیم. با ما باشید.

ربات هوش مصنوعی چیست و چه مکانیزمی دارد؟

در پاسخ به سؤال ربات هوش مصنوعی چیست باید گفت، ربات‌ هوش مصنوعی ماشین‌ برنامه‌ریزی‌شده‌ای است که مانند انسان فکر و عمل می‌کند. این ماشین طوری طراحی شده است که بتواند بدون دخالت انسان به‌تنهایی آموزش ببیند، استدلال کند و تصمیم بگیرد. در واقع، هدف ربات‌ها به طور کلی، دستکاری اشیاء از طریق تغییر در ویژگی‌های فیزیکی جسم است که نیروی انسانی را از انجام عملکردهای تکراری باز می‌دارد و علم رباتیک برای این کار از علوم مختلفی استفاده می‌کند؛ علومی همچون مهندسی برق که از قطعات الکتریکی به منظور تغذیه و کنترل ماشین‌آلات استفاده می‌کند، مهندسی مکانیک که از ساختار، فرم یا شکل مکانیکی به منظور طراحی و انجام یک کار خاص بهره می‌برد و علوم کامپیوتر که با سطحی از برنامه کامپیوتری برای تعیین زمان و چگونگی کار ربات مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس اگر بگوییم هوش مصنوعی هیجان‌انگیزترین رشته در رباتیک است، سخنی به گزاف نگفته‌ایم، چراکه کمتر کسی می‌تواند بپذیرد که یک ربات می‌تواند همیشه هوشمند باشد.

پیوند ربات با هوش مصنوعی

با پیوند ربات با هوش مصنوعی، تعامل اجتماعی ربات‌ها دوچندان می‌شود. برای مثال، Kismet، رباتی که در سال ۱۹۹۸ در آزمایشگاه علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی M.I.T ساخته شد، زبان بدن و انحراف صدای انسان را تشخیص داده به‌درستی به آن پاسخ داد. از آن زمان، برخی از ربات‌ها به عنوان همراه برای شهروندان سالخورده استفاده می‌شوند. اگرچه ربات‌ها برای تمیز کردن و کمک به حرکت مفیدند، افزودن تعامل به کاهش انزوای اجتماعی سالمندان کمک می‌کند.

از طرفی، همانطور که طراحی ربات‌ها برای درک آناتومی انسان و حیوانات مفید است، تحقیقات هوش مصنوعی نیز برای درک چگونگی عملکرد هوش طبیعی سودمندند. تصورها و پیش‌بینی‌ها در پیشرفت فناوری هوش مصنوعی در دنیا و در میان انسان‌ها فراوانند. برای مثال، برخی دنیایی را تصور می‌کنند که در کنار ماشین‌های هوشمند زندگی می‌کنند و از انواع ربات‌ها برای کارهای دستی، مراقبت‌های بهداشتی و ارتباطات استفاده می‌کنند. برخی از کارشناسان رباتیک نیز پیش‌بینی می‌کنند که گذشته از ربات هوش مصنوعی، پیوند ربات با هوش مصنوعی یا به‌نوعی تکامل رباتیک در نهایت ما را به سایبورگ‌ها، انسان‌هایی که با ماشین‌ها ادغام شده‌اند، تبدیل می‌کند. حتی تصور کرده‌اند که مردم در آینده می‌توانند ذهن خود را در یک ربات محکم ببندند و از این طریق هزاران سال زندگی کنند!

همچنین ربات‌ هوش مصنوعی می‌تواند برای کارهای مختلفی مانند جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل، تصمیم‌گیری یا حتی کار فیزیکی در محیط‌های صنعتی استفاده شود. مکانیزم پشت یک ربات هوش مصنوعی بسیار پیچیده است، اما در ساده‌ترین شکل آن، شامل سه جزء اصلی است:

1. حسگرهایی که به ربات اجازه می‌دهد، تا محیط اطراف خود را حس کند.
2. محرک‌هایی که حرکات ربات را فعال می‌کنند.
3. الگوریتم‌هایی که نحوه تعامل این دو جزء با یکدیگر را کنترل می‌کنند، تا بتوانند وظایف خاصی را به طور مستقل انجام دهند.

در واقع، حاصل پیوند ربات با هوش مصنوعی این است که حسگرها با جمع‌آوری داده‌ها از محیط اطرافشان، مانند خوانش دما یا امواج صوتی، ورودی را به آنچه در اطرافشان می‌افتد کمک می‌کنند، در حالی که محرک‌ها این اطلاعات را به سیگنال‌های عملی برای حرکت مانند چرخاندن چرخ‌ها یا حرکت بازوها تبدیل می‌کنند، سپس الگوریتم‌ها از این اطلاعات به همراه دستورالعمل‌های از پیش تعیین‌شده استفاده می‌کنند، تا بتوانند اقدامات مناسب را بر اساس شرایط خاص انجام دهند. به عنوان مثال، اگر حسگر چیز خطرناکی را در نزدیکش تشخیص دهد، بدون نیاز به ورودی دستی از کاربر، به طور خودکار از آن دور می‌شود. این ترکیبی از قابلیت‌های سنجش، همراه با برنامه‌نویسی پیچیده به ربات‌ هوش مصنوعی اجازه می‌دهد، تا وظایف پیچیده‌ای را به‌طور مستقل و بدون نیاز به نظارت دائمی از سوی انسان انجام دهد.

تفاوت ربات و هوش مصنوعی در چیست؟

برای اینکه بهتر ربات هوش مصنوعی را بشناسیم، باید در ابتدا تفاوت ربات و هوش مصنوعی را بدانیم. در واقع، «ربات‌» و «هوش مصنوعی» دو اصطلاحی هستند که اغلب به جای هم استفاده می‌شوند، اما در واقع به مفاهیم متفاوتی اشاره دارند. ربات‌ها ماشین‌های فیزیکی هستند که برای انجام وظایف خاص به صورت مستقل یا نیمه‌مستقل طراحی شده‌اند، در صورتی که هوش مصنوعی زیرشاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که بر ایجاد ماشین‌های هوشمندی متمرکز است که قادر به انجام وظایفی هستند که به طور سنتی به هوش انسانی نیاز دارند، مانند حل مسئله و تصمیم‌گیری.

در واقع، ربات‌ها را می‌توان با الگوریتم‌های هوش مصنوعی برنامه‌ریزی کرد، تا بتوانند کارهای پیچیده را بدون نیاز به دخالت مستقیم انسان انجام دهند. به عنوان مثال، خودروهای خودران از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای اهداف ناوبری استفاده می‌کنند، در حالی که جاروبرقی‌های رباتیک از هوش مصنوعی برای تمیز کردن کف‌ها به‌طور مستقل و بدون ورودی دستی کاربر استفاده می‌کنند. با این حال، ربات‌ها نمی‌توانند مانند انسان‌ها مستقل فکر کنند. بلکه اقدامات آن‌ها به نحوه برنامه‌ریزی آن‌ها توسط مهندسان با استفاده از انواع مختلف ابزارها و فناوری‌های نرم‌افزاری مانند مدل‌های یادگیری ماشین یا سیستم‌های پردازش زبان طبیعی بستگی دارد که به آن‌ها کمک می‌کند، تا بر اساس شرایط خاصی که در طول زمان کار با آن‌ها مواجه می‌شوند، تصمیم بگیرند.

از سوی دیگر، هوش مصنوعی شامل توسعه رایانه‌هایی است که می‌توانند از تجربه بیاموزند، منطقی استدلال کنند، مسائل را خلاقانه حل کنند و دستورات زبان طبیعی را درک کنند. نتیجتاً رباتیک و هوش مصنوعی هر دو نقش مهمی در فناوری مدرن ایفا می‌کنند: ربات‌ها راه‌حل‌های مکانیکی ارائه می‌کنند، در حالی که هوش مصنوعی توانایی‌های شناختی مورد نیاز برای سناریوهای پیچیده‌تر را ارائه می‌کند که در آن، به طور هم‌زمان، دقت و سرعت لازم است.

اگرچه ربات‌ها برخی کارها را می‌توانند به بهترین شیوه انجام دهند و مثلاً وظایفی همچون انجام فعالیت‌های دستی یا تکراری به صورت خودکار، شناسایی خطراتی مانند نشت گاز در محیط‌های غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک، پردازش و ارائه گزارش برای امنیت سازمانی، تحویل سفارش آنلاین، سرویس اتاق و بسته‌های غذا در مواقع اضطراری، فعالیت در طول جراحی‌ها، کمک به جست‌وجو و نجات و… را به‌خوبی انجام می‌دهند، با این حال، به طور خلاصه تفاوت ربات و هوش مصنوعی این است که ربات‌ها قادرند فقط مشکلات را در حوزه‌های محدود حل کنند.

هنگامی که فناوری هوش مصنوعی با آن گره می‌خورد، اجرای آن پیچیده می‌شود. بدین نحو که ربات هوش مصنوعی حقایق را از طریق حسگرها یا ورودی انسان جمع‌آوری می‌کند. سپس این اطلاعات با داده‌های ذخیره‌شده مقایسه می‌شود و برای معنای اطلاعات تصمیم گرفته می‌شود. پس از آن، کامپیوتر از طریق اقدامات مختلف اجرا می‌شود و پیش‌بینی می‌کند که کدام عمل بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده موفق‌تر خواهد بود. در بیشتر موارد، ربات یا کامپیوتر فقط می‌تواند مشکلاتی را حل کند که برای حل آن برنامه‌ریزی شده است.

البته برخی از ربات‌های مدرن می‌توانند در ظرفیت محدودی یاد بگیرند. ربات‌های یادگیرنده تشخیص می‌دهند که آیا یک عمل خاص، مثلاً حرکت دادن پاهای خود به روشی خاص، به نتیجه دلخواه می‌رسد یا خیر. ربات این اطلاعات را ذخیره می‌کند و دفعه بعد که با وضعیت مشابه مواجه شد، با موفقیت آن کار را انجام می‌دهد.

مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی

در سال‌های اخیر، ربات‌هایی با فناوری هوش مصنوعی ساخته شده‌اند که در برنامه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، یک ربات‌ هوش مصنوعی، هر روز پیشرفته‌تر و باهوش‌تر می‌شود و قادر به انجام کارهایی است که پیش از این انجام آن‌ها برای ماشین‌ها غیرممکن بود. این گونه ربات‌ها در حوزه‌های مختلفی همچون بخش‌های دفاعی، پزشکی، صنعتی، تجاری، معدنی و سرگرمی کاربرد دارند. در اینجا به برخی از مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی اشاره می‌کنیم:

Sophia

سوفیا که توسط Hanson Robotics ساخته شده است، یکی از اولین شهروندان ربات انسان‌نما با فناوری تشخیص چهره و قابلیت پردازش زبان طبیعی است. این ربات هوش مصنوعی می‌تواند از طریق مکالمه با مردم تعامل داشته باشد و همچنین احساسات انسانی مانند شادی یا خشم را از حالات چهره یا آهنگ صدا تشخیص دهد.

Honda’s Asimo

Asimo در میان تمام ساخته‌های رباتیک دیگر متمایز است، زیرا طراحی آن بسیار شبیه بدن انسان است که قادر به حرکت در تمام محیط‌ها بدون نیاز به هیچ‌گونه راهنمای خارجی است. دوربین‌ها، ساطع‌کننده‌های مادون قرمز، میکروفون، بلندگوها، حسگرهای لمسی و… به این ربات، درک کاملی را از محیط می‌دهند. برای مثال، تشخیص چهره‌ها، حرکات اشیاء، صداها، رنگ‌ها، فاصله‌ها، دما، ارتعاشات و… پاسخگویی ربات را به موقعیت‌های پیرامونش فراهم می‌کند.

AlphaGo Zero

AlphaGo Zero یک سیستم هوش مصنوعی است که توسط DeepMind Technologies متعلق به گوگل ساخته شده است که بازیکنان حرفه‌ای Go را تنها پس از سه روز تمرین خود با استفاده از قوانین اولیه در مورد نحوه قرار دادن قطعات در شبکه‌های بازی روی تخته شکست می‌دهد! توانایی این ربات هوش مصنوعی در نشان دادن موفقیت‌آمیز یادگیری تقویتی، آن را به یکی از رقبای برتر برای هوش مصنوعی آینده تبدیل خواهد کرد که می‌تواند بر اساس تجربیات گذشته تصمیم بگیرد و تنها بر دستورالعمل‌های برنامه‌ریزی‌شده تکیه کند.

ChatGPT

یکی از مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی ChatGPT است. ChatGPT یک فناوری جدید هوش مصنوعی است که به کاربران اجازه می‌دهد، تا مکالمات طبیعی با عوامل مجازی داشته باشند. این فناوری از فرم پیشرفته پردازش زبان طبیعی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق برای تولید پاسخ‌ها بر اساس ورودی کاربر استفاده می‌کند. هدف این ربات هوش مصنوعی، ایجاد مکالمات واقعی و معنادار بین انسان و ماشین در زمان واقعی است. برنامه های کاربردی بالقوه برای ChatGPT بسیار گسترده است که مهمترین آن‌ها ربات‌های خدمات مشتری است که راه‌حل‌های پشتیبانی سریع را در وب‌سایت‌ها یا برنامه‌های تلفن همراه ارائه می‌دهند. در نهایت، ChatGPT یک پلتفرم قدرتمند برای توسعه‌دهندگانی فراهم می‌کند که به دنبال ساخت ربات‌های گفت‌وگوی تعاملی سریع و آسان هستند.

Starship delivery

یکی دیگر از مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی ربات Starship delivery است. این ربات هوش مصنوعی می‌تواند اقلامی را در شعاع ۴ مایلی حمل کند، در خیابان‌ها راه برود و بسته‌ها را به مصرف‌کنندگان و سازمان‌ها تحویل دهد. این ربات هوش مصنوعی مجهز به حسگرها، هوش مصنوعی و سیستم نقشه‌برداری برای درک مکان و دنیای اطرافش است.

Altas

Altas که از نظر برخی به عنوان «پویاترین انسان‌نما در جهان» در نظر گرفته شده، برای کمک به انسان در کارهای خطرناک مانند مأموریت‌های جست‌وجو و نجات ساخته شده است. این ربات هوش مصنوعی که توسط Boston Dynamics توسعه یافته، ۶ فوت قد دارد و می‌تواند پرش‌ها و برگشت‌های چشمگیری انجام دهد.

Nimbo

ربات هوش مصنوعی Nimbo نیز یکی از مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی محسوب می‌شود. Nimbo یک نگهبان امنیتی رباتی است که بر اساس فناوری پیشرفته هوش مصنوعی ساخته شده است و دارای طیف وسیعی از کاربردهای امنیتی و حفاظت از دارایی است. این ربات در حین تجزیه و تحلیل، مناطق اطراف، فضاها یا مسیرهای خودبهینه‌سازی‌شده را کاوش و گشت‌زنی می‌کند. Nimbo می تواند نقض‌های امنیتی را تشخیص دهد و با هشدارهای نوری، صوتی و تصویری به منطقه نزدیک شود. همچنین شواهد ویدئویی را جمع‌آوری می‌کند و هشدارهای لحظه‌ای را برای نگهبان انسانی ارسال می‌کند.

Nomagic

ربات هوش مصنوعی Nomagic این قابلیت را دارد که یک آیتم را از یک جعبه بردارد، آن را اسکن کرده و در جعبه یا سیستم مرتب‌سازی دیگری قرار دهد و بدون ساختار از اشیاء، شناسایی و انتخاب کند. از آن رو که کار چیدن و جابه‌جایی یکی از کارهای تکراری در انبارهاست که هنوز توسط انسان انجام می‌شود، ربات Nomagic می‌تواند این کار را به طور خودکار، ۲۴ ساعت در روز انجام ‌دهد. این ربات هوش مصنوعی می‌تواند موقعیت، شکل و ویژگی‌های هر آیتم را تجزیه و تحلیل کرده آن را بررسی و پردازش کند.

Promobot

ربات هوش مصنوعی Promobot مختص کسب‌وکار است که با استفاده از هوش مصنوعی با مردم ارتباط برقرار می‌کند. این ربات که یکی از مهمترین ربات‌های هوش مصنوعی قلمداد شده می‌تواند به سؤالات پاسخ دهد، چهره‌ها را بشناسد، اطلاعاتی در مورد خدمات شرکت بدهد، اسناد را اسکن و پر کند، پرداخت را بپذیرد و اطلاعات تبلیغاتی را نشان دهد. ربات Promobot به طور یکپارچه با خدمات شخص ثالث و سیستم‌های خارجی مانند پایگاه‌های داده، وب‌سایت‌ها و خدمات آنلاین متصل می‌شود.

با اینکه حوزه رباتیک از فناوری‌های مبتنی‌بر هوش مصنوعی سابقه طولانی‌تری دارد، ورود هوش مصنوعی به حوزه رباتیک این حوزه را دستخوش تحول اساسی قرار داده است.

ربات‌های اولیه تنها می‌توانستند از پس انجام یک کار خاص و محدود برآیند. به همین خاطر خیلی نمی‌شد آن‌ها را هوشمند به‌حساب آورد.این ربات‌ها در واقع می‌توانستند به‌صورت مکانیکی کاری که برایش تعیین شده بود را تکرار کنند.

ربات‌های هوش مصنوعی چشم‌اندازهای جدیدی پیش روی این حوزه باز کرده است. اکنون ایده ساختن ربات‌هایی که می‌توانند از محیط اطلاعاتی جمع‌آوری کنند و با تحلیل این داده‌ها چیزهای جدیدی یاد بگیرند دور از ذهن نیست.